Khu di tích danh thắng Yên Tử nằm trong dãy núi cánh cung Đông Triều, thuộc xã Thượng Yên Công (TP Uông Bí - tỉnh Quảng Ninh), cách thành phố Hạ Long chừng 40km về phía Đông Nam và cách trung tâm Hà Nội chừng 140km về phía Đông Bắc.
Với vị trí đắc địa, tích tụ đủ tinh hoa đất trời đã biến Yên Tử trở thành chốn linh thiêng, khiến một đấng quân vương kiệt xuất như Trần Nhân Tông đã quyết định rũ bỏ bụi trần để khoác áo cà sa, chọn nơi đây làm chốn tịnh độ để giác ngộ Phật pháp, lập nên thiền phái Trúc LâmYên Tử. Trong gần 10 năm tu tập tại đây, Điều Ngự Giác Hoàng (Trần Nhân Tông) đã cho xây dựng hàng trăm công trình trên núi Yên Tử gồm chùa, am, tháp, tượng, bia nằm rãi rác giữa rừng cây cổ thụ, tạo thành một quần thể danh lam hài hòa giữa cảnh trí thiên nhiên, để lại cho hậu thế một phức hợp “danh lam thắng cảnh” vừa có giá trị về cảnh quan, vừa có giá trị cả về mặt văn hóa và lịch sử.Hành trình thăm viếng Yên Tử bắt đầu từ suối Giải Oan với một cây cầu đá xanh nối hai bờ suối. Cầu dài 10 m, có kiến trúc hài hòa với khung cảnh thiên nhiên xung quanh, không quá cầu kỳ nhưng cây cầu lại toát lên vẻ đẹp cổ kính, vững chãi. Tiếp đó tới chùa Hoa Yên với hàng cây tùng cổ tương truyền được trồng từ khi vua Trần Nhân Tông lên tu hành trên Yên Tử. Chùa Hoa Yên nằm ở độ cao 543 m, được xây mới hoàn toàn thay cho chùa cũ đã có từ 700 năm trước. Ngôi chùa mới mang phong cách kiến trúc thời Trần – Lê, trước chùa có tam quan, bảo tháp, trung tâm là tam bảo, hành lang, lầu chuông và trống, cuối cùng là nhà thờ tổ.

Chùa Hoa Yên
Chùa Đồng là nơi dừng chân cao nhất của du khách. Chùa được khởi dựng vào thời Hậu Lê với tên gọi “Thiên Trúc Tự”. Đến năm 2006, chùa đồng được xây dựng mới trên nền chùa cũ. Chùa Đồng được đúc hoàn toàn bằng đồng nguyên chất cao 4,6m, rộng 3,6m và nặng 70 tấn. Chùa Đồng mới do các nghệ nhân đúc đồng ở Ý Yên, Nam Định thực hiện theo mẫu chùa Dâu Keo (Thuận Thành, Bắc Ninh), các hoa văn, họa tiết trên đầu đao, bệ mái mang đậm phong cách đời Trần. Toàn bộ xà ngang, xà dọc đều đúc hình đầu rồng. Bốn đầu chùa hình mái vẩy, trông tựa như hình bông sen đang nở vươn lên. Từ năm 2010, tại khu vực Chùa Đồng đã khởi công và khánh thành bức tượng đồng Phật Hoàng Trần Nhân Tông ngồi trên bệ được làm bằng bê tông cốt thép ốp đá điêu khắc. Bức tượng cao hơn 3m, đài sen hơn 2m, thân tượng đồng cao 9,9m, được dựng trên khu đất rộng 2.200m2 gồm khu vực đặt tượng, sân hành lễ, không gian tượng An Kỳ Sinh, sân tập kết và các công trình khác.

Hàng năm, Lễ hội Yên Tử được tổ chức từ ngày mùng 10 tháng Giêng âm lịch và kéo dài trong 3 tháng mùa xuân. Sau phần nghi lễ long trọng được chính quyền địa phương tổ chức dưới chân núi Yên Tử là cuộc hành hương của hàng vạn người đến với đỉnh cao nhất của Yên Tử - chùa Ðồng.
Rải đều trên các cung bậc của hành trình Hội xuân Yên Tử là những cụm kiến trúc chùa, bia, am, tháp…Lúc náu mình trong rừng cổ nguyên sinh, khi phô bày giữa không gian thoáng đãng, nhiều lúc ẩn hiện trong mây, huyền ảo như trong chuyện cổ tích, vừa quyến rũ du khách, vừa khích lệ tinh thần chinh phục. Ðến đỉnh Yên Tử du khách có cảm giác như lên tới cổng trời cưỡi mây nhìn xuống hạ giới. Phóng tầm mắt ra phía đông là Vịnh Hạ Long mênh mông với hàng ngàn đảo đá nhấp nhô như chuỗi ngọc. Nhìn về phía nam là TP. Hải Phòng với dòng sông Ðá Bạch, Bạch Ðằng lững lờ như một dải sa tanh lấp lánh. Trông về phía Tây là những cánh đồng trù phú ở Hải Dương, còn phía Băc là núi rừng trùng điệp…
Núi rừng Yên Tử vô cùng kỳ vĩ
Vẻ đẹp của Yên Tử là sự kỳ vĩ của núi non hoà với nét cổ kính, trầm mặc của chùa tháp, là sự thơ mộng của mây trời non nước lẫn với vẻ đẹp của cây cỏ hoa lá và chim muông, là sự phong phú của thảm thực vật với những loại cây dược liệu có giá trị cao về mặt y học.
Với những giá trị to lớn về lịch sử, văn hóa, tư tưởng, cảnh quan... của một Di tích quốc gia đặc biệt; với định hướng phát triển du lịch văn hóa tâm linh bền vững, gần gũi với thiên nhiên và cùng với đó là Vịnh Hạ Long xinh đẹp, thơ mộng, Yên Tử đã và đang trở thành điểm đến hấp dẫn đối với du khách thập phương trong nước và quốc tế, nơi hàng triệu con tim khao khát hướng về.
               Mai Hương – Trung tâm Thông tin XTDLQN