Trung tâm Văn hóa, Thể thao các dân tộc vùng Đông Bắc – Tiên Yên

27 - 8 - 2021

Vùng Đông Bắc tỉnh Quảng Ninh gồm các huyện Vân Đồn, Ba Chẽ, Tiên Yên, Bình Liêu, Đầm Hà, Hải Hà và TP. Móng Cái. Đây là vùng có địa hình đồi núi, biên giới xen lẫn biển đảo, một vùng đất giàu truyền thống lịch sử. Đây cũng là nơi sinh sống của rất nhiều các dân tộc anh em, trong đó nổi bật là các dân tộc Kinh, Tày, Dao, Sán Dìu, Sán Chay, Hoa,… Mỗi dân tộc lại mang trong mình một bản sắc văn hóa riêng biệt và vô cùng độc đáo từ trang phục, phong cách sinh hoạt, nếp sống, những nét đặc trưng trong phong tục tập quán,… Đến với Trung tâm Văn hóa – Thể thao các dân tộc vùng Đông Bắc tại Thị trấn Tiên Yên quý du khách sẽ được chiêm ngưỡng và tìm hiểu đặc sắc văn hóa từng dân tộc sinh sống tại vùng Đông Bắc Quảng Ninh.
Trung tâm có diện tích 9,1ha, tổng mức đầu tư 200 tỷ đồng, bao gồm: Khối nhà văn hóa được xây dựng trên diện tích 7.337m2, gồm hội trường 500 chỗ ngồi, khu trưng bày văn hóa truyền thống, khu học tập các bộ môn văn hóa nghệ thuật, thư viện; khối nhà thi đấu thể thao nằm trên diện tích 4.707m2, gồm các hạng mục: Sân thi đấu, khán đài, các phòng chức năng, công trình phụ trợ. Khu vực tòa nhà chính của Trung tâm được dành cho việc trưng bày tranh, ảnh nghệ thuật vùng Đông Bắc của nhiều nghệ sĩ trong tỉnh sáng tác về vùng đất Tiên Yên. Tại đây, du khách có thể tìm thấy những hình ảnh sống động và chân thực nhất trong đời sống, văn hóa của các dân tộc tại các huyện, thị xã, thành phố thuộc vùng Đông Bắc tỉnh Quảng Ninh qua nhiều giai đoạn lịch sử.
Với kiến trúc văn hóa hiện đại, đồng bộ, hài hòa. Trung tâm Văn hóa Thể thao các dân tộc vùng Đông Bắc là nơi quảng bá, giới thiệu các nét văn hóa đặc sắc và thành tựu kinh tế xã hội trong tiến trình phát triển huyện Tiên Yên đến với công chúng, đồng thời cũng là địa điểm đáp ứng được yêu cầu tổ chức các hoạt động văn hóa thể dục, thể thao ở quy mô cấp tỉnh.
Không gian trưng bày Văn hóa các dân tộc vùng Đông Bắc tại Tiên Yên là tổ hợp hàng trăm hiện vật, bản đồ, ảnh, video, bản text, pano, tượng người (tỷ lệ 1/1), tiểu cảnh…, giới thiệu cụ thể, chuyên sâu về loại hình cư trú, đặc điểm kinh tế, bản sắc văn hóa, các nghề thủ công và sản phẩm nghề đặc trưng của các dân tộc.

Không gian trưng bày văn hóa các dân tộc vùng Đông Bắc tái hiện khung cảnh chợ phiên vùng Đông Bắc Quảng Ninh

Bước vào không gian trưng bày của dân tộc Dao, bạn sẽ bị ấn tượng bởi những bộ trang phục sặc sỡ, những phong tục tập quán mà người Dao còn bảo tồn gần như nguyên vẹn đến ngày nay. Người Dao sinh sống ở 6 huyện vùng Đông Bắc tỉnh Quảng Ninh, với dân số đông thứ 2 sau người Kinh. Họ sống tập trung thành làng, bản ở các xã, đến nay vẫn còn lưu giữ được những giá trị văn hóa dân gian tiêu biểu như thêu trang phục, những nghi lễ truyền thống (lễ cấp sắc, đám cưới...), đặc biệt là sự tích Bàn Vương (tín ngưỡng thờ chó).

Tổ hợp trưng bày văn hóa dân tộc Dao

Văn hóa người Tày rất đa dạng và mang bản sắc riêng, thể hiện qua trang phục, tập tục cưới xin, vào nhà mới, cùng những điệu hát dân ca... Đặc biệt, không thể không nhắc tới điệu hát Then, đàn Tính của người Tày cùng các nghi lễ Then cổ đã trở thành di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Hay hình ảnh chiếc cọn nước của đồng bào người Tày để đưa nước về sản xuất nông nghiệp ngày xưa. Chiếc cọn nước gợi người ta nhớ đến một thời vượt khó của người dân, khi đất nước còn khó khăn đã biết khắc phục đưa dòng nước ngọt tưới tiêu cho các cánh đồng.

Tổ hợp khu trưng bày văn hó dân tộc Tày với điểm nhấn là hát Then, đàn Tính

Không gian văn hóa của dân tộc Sán Chay nổi bật với các điệu hát Soóng cọ, lễ hội cầu mùa, lễ cúng cơm mới, các trò chơi dân gian và thổi kèn lá dứa…Đặc biệt, người Sán Chay còn có Hội tháng 3 – nơi được coi là chợ tình của đồng bào. Đồng bào Sán Chay từ bao đời nay gắn bó với kinh tế nông nghiệp lúa nước, khai thác sản vật tự nhiên, sản xuất thủ công dệt, đan lát,…

Không gian trưng bày văn hóa dân tộc người Sán Chay

Với không gian trưng bày văn hóa của dân tộc Sán Dìu, ấn tượng nhất là hình ảnh tái hiện lễ Đại Phan, mà nổi bật là Lễ leo dao. Đây là hoạt động tín ngưỡng dân gian có quy mô lớn, tích hợp nhiều yếu tố văn hóa của người Sán Dìu, như: Phong tục tập quán, nghi thức thờ tự, âm nhạc, ca, múa, mỹ thuật, có ý nghĩa là một lễ cầu an, cầu mùa, xua đuổi tà ma, dịch bệnh.

Tổ hợp trưng bày văn hóa dân tộc Sán Dìu

Hình nộm vị Sơn Thái Nhân trong nghi lễ Đại Phan của người Sán Dìu

Văn hóa của người Hoa lại có những nét độc đáo riêng. Từ những năm 80 của thế kỷ XX, phần lớn người Hoa cư trú ở vùng Đông Bắc Quảng Ninh đã di cư sang các quốc gia khác. Vì thế số lượng người Hoa hiện nay cư trú ở Quảng Ninh không nhiều. Họ không tập trung sống thành làng mà xen kẽ với các dân tộc Tày, Dao, Sán Chay. Đời sống của họ chủ yếu dựa vào kinh tế nông nghiệp, đánh cá, dịch vụ, buôn bán, dược liệu,.. Người Hoa có cách chế biến ẩm thực phong phú, hấp dẫn với các sản phẩm đặc trưng như tàu xì, khâu nhục, bánh tài lồng ệp... Đồng bào cũng duy trì các hình thức sinh hoạt như hát Sán Cố, múa kịch, múa lân sư, rồng.

Bộ dụng cụ chế biến món thịt Khau Nhục truyền thống của người Hoa

Khép lại chuỗi không gian trưng bày những nét văn hóa của các dân tộc chính là không gian văn hóa của dân tộc Kinh, một không gian quen thuộc, gắn với nền nông nghiệp lúa nước. Chiếc bàn thờ tổ tiên, những công cụ lao động sản xuất, đánh bắt, đi biển, những dụng cụ sinh hoạt quen thuộc hàng ngày như chiếc chạn bát, mâm cơm... cũng được tái hiện trong không gian trưng bày này. Ngoài ra, không gian còn tái hiện các hình ảnh lễ hội đình, hội làng gắn liền với tín ngưỡng thờ Thành Hoàng, gồm: Lễ hội đình Đầm Hà, chèo bơi Quan Lạn, đình Trà Cổ... Ở đây du khách còn được xem không gian giới thiệu về di chỉ khảo cổ học Hòn Ngò ở xã Đông Hải, huyện Tiên Yên là di chỉ thời đại đồ đá, có thể có niên đại cách ngày nay vài ngàn năm.

Không gian trưng bày văn hóa người Kinh

Điểm đến này thu hút rất đông người dân địa phương và du khách khi về với Tiên Yên, đặc biệt là các bạn học sinh, sinh viên muốn tìm hiểu về những nét văn hóa lịch sử của đồng bào dân tộc thiểu số. Trung tâm Văn hóa, Thể thao các dân tộc vùng Đông Bắc đã được công nhận là một trong những tuyến, điểm du lịch của huyện, cùng với các điểm du lịch hấp dẫn khác, như: Thác Pạc Sủi, mũi Lòng Vàng, đền thờ Đức Ông Hoàng Cần, phố đi bộ Tiên Yên... chắc chắn sẽ để lại nhiều ấn tượng cho những ai khi đến với Tiên Yên.

Trung tâm TTXTDL biên tập